جلالالدین محمد بلخی معروف به مولوی و مولانا و رومی در ششم ربیع الاول سال 604 هجری در شهر بلخ دیده به جهان گشود. مولوی از مشهورترین شاعران ایرانیتبار پارسیگوی است نام کامل وی «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلالالدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده میشدهاست. در قرنهای بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفتهاست و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانستهاند. زبان مادری وی پارسی بوده است.
عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در گاهشماری هجری قمری، روز مقدس مسلمانان (و عزای شیعیان) است.[۱] شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که در این روز حسین بن علی- امام سوم شیعیان - و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر عمر سعد کشته شدند. شیعیان در این روز سوگواری میکنند. اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی میدانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند و این روز را گرامی و روزه گرفتن در این روز را سنت میدانند.[۲][۳] روایت دیگر آنستکه کشتی نوح در این روز در جودی قرار گرفتهاست.[۴]
«عاشورا یک اسم اسلامی است» و به معنای «دهم» است که بر دهم ماه محرم اطلاق میشود، اطلاق آن پس از حادثه دهم محرم ۶۱ قمری کربلا و برای بزرگداشت حسین و یارانش صورت پذیرفتهاست.
تاسوعا، روز نهم ماه محرم است. تاسوعا از ریشه تسع به معنای نه و نهم، فقط بر نهمین روز محرم اطلاق شدهاست. آخرین روزی است که حسین بن علی سومین امام شیعیان و یارانش شبانگاه آن را درک کردهاند و این روز به شب عاشورا پیوند خوردهاست. این روز در نزد شیعیان از اهمیت بالایی برخوردار است. شیعیان این روز را منتسب به عباس بن علی نیز میدانند، و این روز را بسان روز عاشورا گرامی داشته و در آن به سوگواری میپردازند.
ماه مُحَرّم یا محرمالحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و از جملهٔ ماههای حرام است. بههمانگونه که پیش از ظهور اسلام، در دوران جاهلیت، جنگ و خونریزی در این ماهها ممنوع بود، اسلام نیز همان را تأیید کرد.
در دوم ماه محرم الحرام سال 61 هجری کاروان حضرت امام حسین (علیه السلام) وارد کربلا شد و سپاهیان دشمن که هر روز بر تعدادشان افزوده میشد در روزهای تاسوعا و عاشورا که روز نهم و دهم محرم میباشد او و یارانش را به شهادت رساندند.
امام هشتم شیعیان امام رضا(علیه السلام) در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت هم حرمت این ماه نگاه داشته میشد و در آن نمیجنگیدند ولی در این ماه، خونهای ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمهها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را درباره ذریهاش رعایت نکردند.
ماه محرم و طلوع هلال آن یادآور مصیبت بزرگ سید الشهداء علیه السلام است. ماه اندوه و حزن و ماه عزاداری دوستان اهل بیت علیهم السلام.
در این ماه و خصوصا در ده روز آغازین آن هر کدام از شیعیان بلکه هر مسلمانی وظیفه دارد تا حزن و اندوه خویش را در عزای فرزند رسول خدا صلی الله علیه وآله ابراز نماید گریستن درعزای امام حسین علیه السلام، سیاه پوشیدن، شرکت در مجالس عزا، برپاکردن مجالس عزا ویا کمکهای مادی ومعنوی در بهتر برگزارشدن این مجالس، راه انداختن دسته جات عزاداری و هر عملی که مصداق اقامه عزا برای سیدالشهداء علیه السلام باشد در تقرب انسان به خدای متعال نقش بسیار مهمی دارد.